UTRECHT (stad) met onderschrift
Utrecht - Foto's met onderschrift
Binnen het oeuvre van Eduard Sanders valt een bijzondere categorie fotokaarten aan te wijzen: stadsgezichten uit Utrecht, voorzien van een onderschrift. Vrijwel al deze foto's werden tussen 1912 en ca. 1918 gemaakt in Oudwijk en bij het Wilhelminapark in het oostelijk deel van de stad Utrecht. Enkele foto's maakte Sanders in de buurt van zijn eigen huis aan de Vosmaerstraat in Utrecht-west (Nieuw-Engeland) en ook uit Bodegraven zijn er enkele bekend. De straatnaam werd in spiegelschrift op het negatief geschreven met een pen (de witte opschriften), of door deze spiegelbeeldig in het negatief te krassen (de zwarte opschriften). Soms vergiste Sanders zich daarbij, waardoor wel eens een letter in spiegelbeeld op de foto terecht kwam. De fotokaarten hebben een formaat van 9 bij 14 centimeter.
Sanders' fotokaarten en kabinetfoto's werden doorgaans in kleine oplagen gemaakt en waarschijnlijk pas na akkoord van de afgebeelde personen of de eigenaar van het gefotografeerde pand, zodat afname verzekerd was. De foto's met opschift daarentegen waren voor de handel bedoeld; ze werden in grotere oplagen afgedrukt en soms ook in meerdere edities. Van verschillende afbeeldingen zijn exemplaren bekend met én zonder de adresgegevens van de fotograaf op de achterzijde afgedrukt. Al vrij snel na zijn verhuizing naar Utrecht in 1912 begon Sanders met het drukken van deze fotokaarten. Ze tonen algemene straatgezichten met meerdere woningen, zodat de doelgroep en afzetmarkt veel groter waren dan die van de foto's met een enkele woning of bedrijf. De laatste edities van deze kaarten werden, soms met enkele retouches, na ca. 1920 uitgegeven door de kunst- en boekwinkel van A. Brom aan de Rembrandtkade 34. We veronderstellen dat hij de negatieven omstreeks 1920 van Eduard Sanders heeft gekocht of gekregen.
Klik HIER voor meer informatie over Utrecht-Oost: werkgebied en afzetmarkt voor Eduard Sanders (link volgt).
Utrecht, Gerard Doustraat (2)
Beschrijving: Gezicht in de Gerard Doustraat naar het noorden. Links de politiepost uit 1911, die men in deze gegoede buurt nodig achtte omdat het hoofdpolitiebureau te ver weg was.
Datering: 1912-1913
Gelopen: Ja, 14 oktober 1913
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/fYyuU8fZ2k5LZ8i66
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 115239).
Utrecht, Gerard Doustraat (3)
Beschrijving: Gezicht in de Gerard Doustraat naar het zuiden. In het midden een melkventer met een hondenkar. Verderop landelijke bebouwing aan de Vossegatselaan.
Datering: 1912-1916
Gelopen: Ja, augustus 1917
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/eHZtSgxQP5t4gvbQ6
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 115240).
Utrecht, Gerard Doustraat (4)
Beschrijving: Gezicht in de Gerard Doustraat naar het noorden. De woningen staan aan de even zijde, nummers 22 en hoger. De melkkar met trekhond van de vorige foto staat ook op deze afbeelding.
Datering: 1912-1915
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/p1eCXznE4eoY5TBm8
Collectie: Collectie Lisman, Nieuwersluis
Utrecht, Frans Halsstraat
Beschrijving: Gezicht in de Frans Halsstraat, naar het oosten. rechts de huisnummers 1 en hoger.
Datering: 1912-1918
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/GBGEwj8PaYmEa3C46
Collectie: Erik de Geus
Utrecht, Frans Halsstraat (4)
Beschrijving: De drogisterij "Het Oosten" van Johannes Cornelis van der Torren (1871-1959) opende op 21 november 1914 haar deuren. Men verkocht er drogerijen, chemicaliën, verbandmiddelen en specialité's, eau de cologne, parfumeriën en toiletarikelen. De winkel werd in 1930 overgenomen door P.A. Houberg.
Vóór de zaak het haltebordje van tramlijn 2, die werd geopend op 19 maart 1915.
Datering: 1917-1919
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/f5Zqz4t9quhpgJae6
Collectie: Erik de Geus
Utrecht, Frans Halsstraat (6)
Beschrijving: Houten noodschool voor Openbaar Lager onderwijs van de Utrechtsche Schoolvereeniging. Het gebouw werd geopend op 15 januari 1920 en brandde af op 24 januari 1922. De huidige stenen opvolger van dit gebouw werd geopend op 16 april 1923.
Datering: 1920-1922
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/TrLtrSKST75CtLDc7
Collectie: Erik de Geus
Utrecht, Frederik Hendrikstraat
Beschrijving: Gezicht in de Frederik Hendrikstraat, vanuit de Johan Willem Frisostraat naar het zuiden.
Datering: 1912-1916
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/vJ6Gcfi2fNvABAyv6
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 424)
Prins Hendriklaan (3)
Beschrijving: Gezicht in de Prins Hendriklaan naar het oosten, vanaf de kruising met de Rembrandtkade.
Datering: 1912-1916
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/o7KztMgCFNhfrJbH9
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 52788).
Prins Hendriklaan (5)
Beschrijving: Geschakelde herenhuizen aan de Prins Hendriklaan. Huisnummer 17 en hoger.
De rails en bovenleiding van tramlijn 2, die werd geopend op 19 maart 1915, zijn zichtbaar.
Datering: 1915-1918
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/KpzcPa3EtVUJs9U77
Collectie: Erik de Geus
Julianalaan 3-17
Beschrijving: Geschakelde herenhuizen met erkers en voortuintjes. In het midden een militair met een handkar. Op de achtergrond staan bouwketen voor de Wilhelminaschool, in aanbouw.
Datering: 1915-1917
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/zJ8uud4G23q1ARmn8
Collectie: Erik de Geus
Koningslaan (2)
Beschrijving: Gezicht in de Koningslaan naar het zuiden. Links de huisnummers 36 en hoger, rechts de knuppelbrug naar het Wilhelminapark.
Datering: 1912-1918
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/LVrMs5HCG9w1JpbBA
Collectie: Erik de Geus
Koningslaan (4)
Beschrijving: Statige herenhuizen met uitzicht op het Wilhelminapark. Het betreft de huisnummers 114 en lager.
Datering: 1912-1917
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/f6hQhUaaGwQBRJaE8
Collectie: B. Bliek
Koningslaan (5)
Beschrijving: Gezicht in de Koningslaan vanuit het zuiden, met rechts de Louise de Colignystraat. Links het Wilhelminapark. Verschillende van de in 1910 opgeleverde woningen staan nog te koop. We zien op de foto Koningslaan 114 en lager. De oorspronkelijke huisnummers waren 79 en lager.
Datering: 1912-1917
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/gpFNFzzZx9BZkAeS7
Collectie: B. Bliek
Van Lennepstraat
Beschrijving: Gezicht in de Van Lennepstraat naar het westen vanuit de M.P. Lindostraat.
Datering: 1912-1916
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/JyWgoBKigNDJfRhXA
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 752)
Van Limburg Stirumstraat
Beschrijving: Gezicht in het zuidelijk deel van de Van Limburg Stirumstraat, vanaf de Burgemeester Reigerstraat (bij het Wilhelminapark).
Datering: 1912-1916
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/1CajrABfXfLizE7Z6
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat. nr. 757)
Mauritsstraat (3)
Beschrijving: Gezicht in de Mauritsstraat naar het noorden. Verderop de Johan Willem Frisostraat.
Datering: 1912-1916
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/HPLVdvtRGmaYYQon8
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 124431).
Mecklenburglaan 3
Beschrijving: Openbare Lagere School aan de Mecklenburglaan (nabij het Wilhelminapark.) Later kreeg deze de naam Wilhelminaschool. Gebouwd in 1917 en in september 1918 in gebruik genomen. Ontworpen door Sally Friedrich (Frits) Loeb, sinds 1916 gemeentearchitect van Utrecht. Hij werd geboren in 1888 en overleed op 17 januari 1919 aan de Spaanse griep.
Datering: 1918
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/FzZfvYEN21p6SV778
Collectie: Erik de Geus
Nassaustraat
Beschrijving: Gezicht in de Nassaustaat naar het oosten.
Datering: 1912-1916
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/wepfR8E5es88zsqe7
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 86699).
Adriaan van Ostadelaan 19 e.v.
Beschrijving: Woningenblok aan de Adriaan van Ostadelaan vanuit het noorden gezien. De huizen werden opgeleverd omstreeks 1914. Op de standplaats van de fotograaf staat nu de Aloysiuskerk (gebouwd in 1924).
Datering: 1915-1918
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/ua8S8DMMYS7Jn2PH7
Collectie: Erik de Geus
Prinsenstraat
Beschrijving: Gezicht in de Prinsenstraat naar het westen. Links het hek van de tuin van de Engelse (Anglicaanse) kerk, op de hoek met het Van Limburg Stirumplein.
Datering: 1912-1916
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/GN7m3w6GF7pquax57
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 1953).
Ramstraat
Beschrijving: De Ramstraat werd genoemd naar de familie Ram, eigenaren van de buitenplaats Hogeland, waarop sinds 1888 de straten ten noorden van Wilhelminapark werden aangelegd. Links de huisnummers 47 en lager.
Datering: 1912-1915
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/jaTS1mvor2PtN4Zo8
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 124419).
Burg. Reigerstraat
Beschrijving: De huidige verbindingsweg tussen de binnenstad, de Maliebaan en het in 1898 geopende Wilhelminapark werd pas in 1910 aangelegd. Tot dan waren het park en de wijk daarachter alleen goed bereikbaar via de Emmalaan.
Datering: 1912-1916
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/FaSpZhYuo8VouXe67
Collectie: Erik de Geus
Rembrandtkade (4)
Beschrijving: Gezicht in de Rembrandtkade naar het noordwesten vanaf de Jan van Scorelstraat. Links de kruidenierswinkel van A. Gerritzen. Onder de bomen rechts liggen rails klaar voor de tramlijn, die in 1915 door de Stadhouderslaan en de Jan van Scorelstraat werd aangelegd.
Datering: 1915
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/NqCmi7zF7CJqLeox6
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 86698)
Pieter Saenredamstraat 2-26
Beschrijving: Huizenblok met geschakelde gezinswoningen, opgeleverd in 1915. De rechter topgevel is verdwenen. De zuidzijde van de straat was nog tot 1920 onbebouwd.
Datering: 1915-1917
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/dcPYZAXskq6zDgqV9
Collectie: Erik de Geus
Utrecht, Waldeck Pyrmontkade 1-3
Beschrijving: Geschakelde herenhuizen aan de Waldeck Pyrmontkade 1-3. Achter de tuinmuur verrees in 1917 de Emmakliniek aan de Koningslaan.
Datering: 1912-1915
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/pYKwuUiHdSsAQAGu8
Collectie: Collectie J. Lisman, Nieuwersluis
Wilhelminapark (2)
Beschrijving: Gezicht in het Wilhelminapark naar het zuiden. Links de ingang van het Loolaantje, rechts de huisnummers 27 en hoger.
Datering: 1912-1915
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/VyS64ic9UHomNPe16
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 2791).
Wilhelminapark (3)
Beschrijving: Gezicht in het Wilhelminapark naar het zuiden. Links de ingang van het Loolaantje, rechts de huisnummers 27 en hoger.
Datering: 1912-1916
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/VjGDHfJ2g9dSPnPJ7
Collectie: Het Utrechts Archief (Cat.nr. 3676)
Wilhelminapark 65 (4)
Beschrijving: Melkhuis van de Volksbond tegen Drankmisbruik aan het zgn. Loolaantje in het Wilhelminapark. Men verkoopt ook ijs. De kiosk werd gebouwd in 1911 en in 1925 vervangen door nieuwbouw, westelijk ervan gesitueerd.
Datering: 1912-1916
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/Xwm16ieBeMdEn4Sq6
Collectie: Erik de Geus
Wilhelminapark (7)
Beschrijving: Laantje in het Wilhelminapark, naar het zuiden gezien. Aan de linkerkant de Koningslaan.
Datering: 1912-1918
Gelopen: Nee
Google Maps:https://maps.app.goo.gl/a2vvQftBZUjX5HjM6
Collectie: Erik de Geus
Willem de Zwijgerstraat (2)
Beschrijving: Gezicht naar het oosten. Aaneengesloten herenhuizen nabij het Wihelminapark, gebouwd omstreeks 1910. Links de ingang van de Mauritsstraat.
Datering: 1912-1916
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/5Rj6kiDEuhPz2mwv9
Collectie: Erik de Geus
Willem de Zwijgerstraat (4)
Beschrijving: Gezicht naar het oosten. Aaneengesloten herenhuizen nabij het Wihelminapark, gebouwd omstreeks 1910. Links de ingang van de Mauritsstraat.
Datering: 1912-1915
Gelopen: Nee
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/Gzzsgp7KPt4DdDEG7
Collectie: Erik de Geus